“Superman”, që shfaqet në kinema këtë të premte, është çasja më e guximshme ndaj një filmi të bazuar në libra komikë që ky zhanër ka parë ndonjëherë. Edhe pse ka tashmë një audiencë të gjerë që garanton sukses të madh, përkushtimi i paprecedentë ndaj materialit origjinal meriton të vlerësohet më vete.
Filmi nis pasi Superman-i (David Corenswet) ka humbur një betejë për herë të parë – përballë “Çekiçit të Boravisë”. Qysh në fillim, skenaristi dhe regjisori James Gunn e paraqet këtë superheroin e pathyeshëm si të cenueshëm dhe të afërt me publikun.
Superman-i e humbi përballjen ndërsa po ndërhynte në një luftë mes dy shteteve imagjinare, Boravia dhe Jarhanpur, për të parandaluar viktima në të dyja anët – por sidomos tek banorët e Jarhanpurit, të cilët ishin shumë më të fuqishëm. Kjo i jep mundësi Lex Luthorit (Nicholas Hoult) të manipulojë qeverinë amerikane – dhe më pas edhe botën – që të kthehet kundër Superman-it.
Gunn paraqet një botë ku superheronjtë ekzistojnë tashmë, por ata nuk e zënë kurrë vendin e Superman-it në këtë film. Ai është vetëm më i fundit në një varg shekullor metanjerëzish, përfshirë edhe grupin Justice Gang – me Green Lantern-in (Nathan Fillion), Hawkgirl-in (Isabela Merced) dhe Mr. Terrific-un (Edi Gathegi) – të cilët i dalin në ndihmë Superman-it.
Prandaj, përfshirja e Krypto-s, qenit super, nuk është thjesht një shtesë e pazakontë – por një element krejtësisht normal në këtë botë, ashtu si edhe robotët në Fortesën e Vetmisë së Superman-it.
Plani i Luthor-it përfshin hapjen e universeve të vogla (pocket universes), që i mundësojnë atij të udhëtojë shpejt mes Metropolis-it dhe Boravisë përmes portaleve, si dhe të rrëmbejë personazhe nga dimensione të tjera. Pjesa më e madhe e filmit zhvillohet brenda një universi të tillë, ndërsa shumë skena janë të mbushura me “Easter eggs / vezë pashkësh” nga librat komikë, të fshehura në sfond.
Gunn nuk përpiqet asnjëherë të zbusë faktin që ky është një film komik. Disa filma të ngjashëm kanë ndjekur një qasje më realiste dhe tokësore, ndërsa të tjerë kanë qenë më të lehtë dhe lojcakë. Por “Superman-i” i Gunn e pranon plotësisht se personazhet e çuditshëm me fuqi ekstreme janë norma në këtë univers.
Marvel-i, sigurisht, ndërtoi një botë të tillë duke prezantuar secilin hero një nga një. Por interesant është fakti se këtu Superman-i nuk paraqitet si ndonjë i veçantë – ai është thjesht më i riu në një botë të mbushur me metanjerëz. Ndryshe nga filmat Batman v Superman dhe Justice League, ku Superman-i paraqitej si i pari dhe qendra e gjithçkaje.
Edhe filmat Guardians of the Galaxy të Gunn-it i qëndruan besnikë materialit origjinal, por atje alienët ishin më të natyrshëm për publikun, mes filmave të tjerë të zhanrit sci-fi.
Edhe pse me doza humori, “Superman” nuk kërkon falje për faktin që është një fantazi e pastër. Filmat e Marvel-it shpesh priren ta shkatërrojnë emocionin me batuta. Ndërsa te “Superman”-i, humori vjen kryesisht si një pranim i absurditetit që sjellin superfuqitë.
Mes gjithë këtyre zhvillimeve, filmi gjen hapësirë edhe për momente intime mes Superman-it dhe Lois Lane-it (Rachel Brosnahan), si dhe mes alter egos së tij – Clark Kent-it – dhe prindërve të tij (Pruitt Taylor Vince dhe Neva Howell). Është një detaj i bukur që në këtë film, Lois nuk është asnjëherë në rrezik për t’u shpëtuar nga Superman-i.
Aktorët janë të përkushtuar ndaj roleve të tyre: Brosnahan e portretizon me mjeshtëri kureshtjen e pangopur të Lois-it, edhe kur ajo rrezikon marrëdhënien me Clark-un; Hoult e sjell me finesë sharmin por edhe shpërthimet emocionale të Luthor-it; ndërsa Corenswet e trajton bindshëm luftën e Superman-it me vetë qëllimin e ekzistencës së tij.
Qasja e fokusuar te komiket, megjithatë, do të thotë që Superman-i nuk paraqitet si pjesë e një bote realiste – dhe kjo është në rregull. Këtë e bënë më parë Christopher Reeve dhe Brandon Routh në versionet e tyre.
Gunn gjithashtu prek disa tema të trajtuara më herët në filmat për Superman-in dhe superheronjtë. Edhe pse filmi nuk përfaqëson një analogji direkte me botën reale, ai e trajton çështjen e përfshirjes së Superman-it në gjeopolitikë me më shumë nuancë sesa Batman v Superman: Dawn of Justice.
Përfshirja e kaq shumë personazheve nga librat komikë flet për gjetjen e “familjes së zgjedhur” të Superman-it në Tokë – një temë që është thelbësore edhe në trilogjinë Guardians of the Galaxy të Gunn-it.
Gunn bën disa ndryshime në mitologjinë e Superman-it, por jo në mënyrë të rastësishme. Mesazhi që prindërit e tij nga Kriptoni i kishin dërguar së bashku me të në Tokë nuk ndalon në mënyrë eksplicite përfshirjen e tij në punët e njerëzimit. Kështu, kur ai vendos të ndërhyjë, zgjedhja bëhet edhe më domethënëse kur përballët me pasojat e saj.
Ndihmësja e Luthor-it, Eve Tesmacher (Sar Sampaio), bën selfie – dhe kjo ka kuptim, pasi versioni modern i këtij personazhi është paraqitur si një influencuese. Televizionet kabllore raportojnë për betejat e Superman-it, ndërsa Luthor herë pas here përdor gjuhën e ngjashme me atë të Fox News. Gunn gjithashtu e godet në shenjë me mënyrën si portretizon “trollët” e Twitter-it.
Edhe pse disa agjentë të qeverisë kanë dyshime ndaj Luthor-it, është e mundur që ai nuk ia ka zbuluar ende botës natyrën e tij të vërtetë – sidomos pasi ky është takimi i tij i parë me Superman-in në film.
Ose, situata është edhe më prekëse nëse mendojmë që Luthor-i e ka treguar tashmë të keqen e vet, por publiku vazhdon ta besojë në dukje. Filmi e lë këtë çështje të hapur për interpretim.
Nga ana teknike, “Superman” qëndron përkrah filmave të tjerë modernë të superheronjve – madje me disa përmirësime. Lëvizjet e kamerës janë të rrjedhshme, edhe kur aktorët luajnë përballë ekraneve të gjelbra (green screen), duke e ruajtur dinamizmin e efekteve vizuale – përfshirë edhe fluturimet.
Goditjet nga veprimet super dhe betejat duken reale dhe fizike – kur krijesa të mëdha përplasen me objekte, mbeturinat duken vërtet të pranishme.
Megjithëse filmi e ka të gdhendur tonin e vet në mënyrë të saktë, disa gabime të theksuara arrijnë të çajnë në sipërfaqe. Një nga metanjerëzit e Luthor-it, The Engineer (María Gabriela de Faría), i thotë Luthor-it se ka sakrifikuar njerëzoren e saj për të luftuar Superman-in. Edhe pse personazhi i saj është përndryshe shumë i fuqishëm dhe interesant, është për të ardhur keq që i është dhënë një fjali aq e thjeshtëzuar, sa duket sikur është shkëputur drejtpërdrejt nga një flluskë dialogu në një libër komik.
Trajtimi i Eve-it nga disa personazhe në film ruan ende shenja mizogjinie. Luthor-i është qartazi i lig, por edhe personazhe të tjerë tallin këmbët e saj – sepse dikujt i duket qesharake të përqeshësh një grua tërheqëse për një pasiguri personale. Kjo quhet “negging” në rrethet e takimeve romantike – një formë manipulimi që përdor kritika të maskuara si komplimente për të ulur vetëbesimin.
“Superman” shënon fillimin e një franchise të re filmash me superheronj, dhe shumë nga personazhet e prezantuar në këtë film do të shfaqen edhe në projekte të ardhshme. Ashtu si prodhimet më të suksesshme që lidhen ndërmjet tyre, “Superman” qëndron në këmbët e veta si film i pavarur – dhe shpresohet që edhe vazhdimet e tjera ta ndjekin këtë shembull.
Fred Topel, i cili ka ndjekur shkollën e filmit në Ithaca College, është një gazetar i argëtimit për UPI me bazë në Los Anxhelos. Ai është kritik profesionist filmash që nga viti 1999, kritik i certifikuar në Rotten Tomatoes që nga viti 2001, anëtar i Shoqatës së Kritikëve të Televizionit që nga 2012 dhe i Critics Choice Association që nga 2023. Më shumë nga punimet e tij mund t’i lexoni në seksionin e Argëtimit.
