Në epokën e inteligjencës artificiale (AI), po bëhet gjithnjë më e zakonshme që njohuritë shkencore të prezantohen përmes imazheve mbresëlënëse që kombinojnë të dhëna reale dhe lirinë artistike. Kohët e fundit, janë bërë virale vizualizimet që tregojnë planetet, Diellin dhe Hënën të prerë në mes, duke zbuluar shtresat e tyre të brendshme – shpesh të trilluar, por të frymëzuara nga modelet shkencore reale. Këto paraqitje nuk janë vetëm estetike dhe të fuqishme, por janë edhe një shkak i mirë për të reflektuar: çfarë dimë në të vërtetë për brendësinë e planetëve?
Shkencëtarët kanë disa modele bazë me të cilat analizojnë se çfarë mund të ndodhet në qendër të yjeve, planetëve, satelitëve dhe trupave të tjerë qiellorë. Disa nga këto modele janë strikt teorike, siç janë prerjet imagjinare, ndërsa të tjerat mbështeten në matematikë, fizikë, sizmiologji dhe shkenca të tjera, njohuri këto që i kemi dhe i aplikojmë çdo ditë në Tokë.
Përmes analizave sizmike, matjeve gravitacionale, mostrave gjeologjike, analizës së dendësisë, masës dhe diametrit të trupit, helio-sizmologjisë dhe tomografisë sizmike, shkencëtarët arrijnë në shumë njohuri rreth asaj se si duket brendësia e një trupi të caktuar qiellor.
Në revistën Physics of the Earth and Planetary Interiors në vitin 1981 u publikua studimi i Zhivonski dhe Anderson me titullin Preliminary Reference Earth Model. Ky model është modeli më i përdorur sizmik i strukturës së brendshme të Tokës, dhe është bazuar në mijëra regjistrime sizmike nga e gjithë bota.
Studime të ndryshme gjeofizike, gjeokimike dhe astronomike kërkojnë një përshkrim të saktë të ndryshimeve në vetitë elastike dhe dendësinë brenda Tokës. Në këtë punim përmendet një përshkrim i shkurtër i modelit të ri të Tokës, PREM, i cili përmbush udhëzimet e vendosura nga Komiteti për Modelin Standard të Tokës (S.E.M.) në takimin e Grenoblit në vitin 1975.
Hulumtime të ngjashme janë aplikuar edhe për planetët e tjerë. Për shembull, ekziston punimi shkencor i Militzer-it “Understanding Jupiter’s Interior” nga viti 2016, i cili, siç thuhet në abstrakt, ofron një pasqyrë të mënyrës se si ndërtohen modelet për brendësinë e planetëve gjigandë. Gjithashtu, në vitin 2002 Jorgen Kristijensen-Dalsgard publikoi në revistën Reviews of Modern Physics studimin “Helioseismology” që trajton përbërjen e brendshme të Diellit. Përshkrimi i plotë i brendësisë së planetëve është shpjeguar në kapitullin e gjashtë të librit mësimor Planetary Interiors nga Imke de Pater dhe Jack Lissauer, botuar në vitin 2015.
Të gjitha këto hulumtime kanë krijuar parashikime teorike për atë që do të gjenim nëse do të ndanim në mes trupat qiellorë, megjithatë, kjo nuk ka qenë e mundur të shihet në të vërtetë deri në zhvillimin e modeleve të inteligjencës artificiale. Modelet AI tani mund të paraqesin çdo gjë që dëshironi, për aq kohë sa keni një përshkrim të mirë – dhe falë hulumtimeve të shekujve XX dhe XXI, ne e kemi këtë përshkrim. Prandaj, vizualizimet e planetëve, Diellit dhe Hënës të prerë në mes nuk janë diçka që e dimë me siguri, por janë ajo që, bazuar në njohuritë tona, mund të supozojmë.
Siç shihet në video që u bë virale shumë shpejt, brendësia e planetëve ndryshon nga planeti në planet. Ndërsa brendësia e Merkurit, që është më i afërti me Diellin, është krejtësisht e lëngët, brendësia e Diellit shkëlqen si rrezatim (dhe është e njohur që Dielli ka një zonë rrezatimi). Brendësia e Hënës është pothuajse e zbrazët dhe plotësisht e ngurtë, ndërsa Toka ka shtresa të ndryshme, përfshirë bërthamën e ngurtë dhe atë të lëngshme. Sipas inteligjencës artificiale, Saturni me rrathët e tij përmban një masë që ngjan me diamant, Urani ka një top të zi të lëngshëm, brendësia e Marsit ngjan me baltë, ajo e Jupiterit me plumb blu, e Neptunit me një oqean të ngurtë, dhe ajo e Venerës me lavë të ngrohtë e të ngurtë.
Kjo video ka tërhequr vëmendjen e madhe të njerëzve në mbarë botën, dhe shumë prej tyre në komente shkruanin se me çfarë i përkujtonin këto prerje.
